Op zondag 10 september is het weer zover: Open Monumentendag 2023! Honderden erfgoedlocaties in Vlaanderen zetten hun deuren wagenwijd open voor een gratis bezoek. Hieronder zetten we even op een rij wat er die dag allemaal in de regio van Kempens Karakter te beleven valt. Voor meer info en details raadpleeg je best www.openmonumentendag.be.
Berlaar
Het Berlaarhof vertelt
Honderd jaar geleden overleed de wereldberoemde operazanger Ernest Van Dyck. Via een documentaire in ’t Dolhuis ontdek je nieuwe weetjes over hem en ga je mee op zijn wereldtournee.
Achteraf kan je nog een bezoekje brengen aan het park rond het kasteel. Via een virtuele rondleiding in de Erfgoedapp krijg je zo meer informatie over de bezienswaardigheden, terwijl je geniet van de natuurpracht. Het Berlaarhof zelf is privédomein en niet toegankelijk.
Sint-Pieterskerk Berlaar, met hart en ziel gerestaureerd
Sinds kort steekt de imposante Sint-Pieterskerk in een nieuw jasje. Met eindeloos geduld, passie en vakmanschap werden de buitengevels, het interieur en de glasramen volledig gerestaureerd.
Verwacht je aan kleurrijke pasteltinten en gedetailleerde versieringen. Maar je hoeft ons niet te geloven: de kerk en bijhorende fototentoonstelling zijn vrij te bezoeken, zodat je haar ‘hart en ziel’ zelf kan komen ontdekken.
Meer over de Open Monumentendag in Berlaar vind je hier.
Grobbendonk
Proef het brood van ’t Bouwels Bakhuisken
We bakken op het authentieke wijze brood in de oven van ’t Bouwels Bakhuisken. Je kan het hele bakproces mee komen volgen: van vuur stoken, over brood kneden, vormen en laten rijzen tot het bakken van het brood in de houtoven én … uiteraard brood proeven! Voor iedereen die langskomt is er een vers sneetje brood met kaas, kop of confituur.
Meer over de Open Monumentendag in Grobbendonk vind je hier.
Herentals
Bezoek het Begijnhofmuseum
Het Begijnhofmuseum bevat meubilair, “besloten hofjes” (relikwieënkast), houten beelden, Mechelse albasten reliëfs, schilderijen uit de 16de tot 18de eeuw en een grote collectie kantwerk. Deze dag vindt er ook een kunsthappening plaats in het Begijnhof waar kunstenaars van verschillende disciplines hun talent tonen. Je kan genieten van hapjes en drankjes aan democratische prijzen.
Langs vergeten (bij)namen (wandeling)
De mens had een eigen naam, al was ’t maar een voornaam; hij had ook een woon, als eigenaar of huurder, een huis of een huizeken. leder huis had zijn geschiedenis: de mens werd er geboren, leefde en werkte. Elk huis had en heeft nog zijn kruis, elke mens en elk gezin zijn lief en leed: het huis brandt af, de kinderen worden ziek, de ouders sterven. Wandel mee door herentals en ontdek de (bij)namen van de woningen (van vroeger).
Begeleide wandeling: Vierroepersommegang
In de keuren van Herentals staat te lezen dat vanaf jaarsdag 1510 er ’s nachts vuurroepers een vaste ommegang door de stad maakten. Tussen 1 oktober en half maart gebeurde dat elke nacht twee maal,; van half maart tot 1 oktober één keer om middernacht. Tijdens deze begeleide wandeling kom je meer te weten over de vierroepers.
Beklim de Beiaardtoren
Zin om eens een kijkje in de Beiaardtoren te brengen? Maak je dan klaar om de trappen te beklimmen en te genieten van adembenemend uitzicht over Herentals.
Ontdek de Bovenpoort
De eerste vermelding van de Bovenpoort (ook wel Hoogpoort) dateert van 1361. Net als de Zandpoort maakte de Bovenpoort deel uit van de omwalling van de stad. Op Open Monumentendag kan je de Bovenpoort bezoeken.
Kinderzoektocht in de Sint-Catharinakerk
Volwassenen kunnen deze gotische kerk bezichtigen en ondertussen kunnen de kinderen de kunstschatten leren kennen in een kinderzoektocht.
Kinderzoektocht in de Sint-Waldetrudiskerk
De Sint-Waldetrudiskerk is een voorbeeld van zuivere Brabantse gotiek. Volwassenen kunnen de kerk bezichtigen. Kinderen kunnen kunstschatten leren kennen in een kinderzoektocht.
De roet en de roethuisjes langs spoorlijn 29
Het traject van de vroegere spoorlijn 29 is nu een fiets- en wandelpad. De heemkundige kring Nortrevic heeft de verhalen van de overgebleven relicten en roethuisjes vastgelegd. Zeven infoborden langs de route vertellen over de families die vol toewijding aan ‘den ijzeren weg’ hebben gewerkt.
Foto: www.kempenserfgoed.be
Meer over de Open Monumentendag in Herentals vind je hier.
Hulshout
Villa Janssens en de cementrustiek van Westmeerbeek
Deze villa stond op de Wereldtentoonstelling van 1910 en werd twee jaar later steen voor steen heropgebouwd in Westmeerbeek door Frans Janssens, de stamvader van de cementrustiek in Westmeerbeek. De villa was als een uithangsbord voor het ambacht van de familie, met een imitatiegrot die de « tuinkamer” herbergde inclusief kunst stalagtieten. De kunstgrot/tuinkamer zal open staan voor de OMD bezoekers.
Foto: Beeldbank Onroerend Erfgoed
Meer over Open Monumentendag in Hulshout vind je hier.
Lier
Huis van Oscar
In hartje Lier staat het Huis van Oscar, de voormalige woning van kunstenaar Oscar van Rompay (1899-1997). Hij schilderde in een diversiteit van genres en liet ruim 500 schilderijen en meer dan 1000 tekeningen na. Op Open Monumentendag kan je de kunstenaarswoning met zijn prachtige stadstuin bezoeken.
Kijkdoos aan de Sint-Gummaruskerk
Van eind april 2023 tot eind 2024 blijven de deuren van de Sint-Gummaruskerk gesloten, maar op Open Monumentendag kan je via een kijkdoos in het westelijk hoofdportaal de werken in de kerk volgen. Een tentoonstelling geeft uitgebreid uitleg over de bouw van de kerk en de vroegere en huidige restauratiewerken.
Foto: Beeldbank Onroerend Erfgoed
(Groot) Spui
Het Spui of Groot Spui, het vroegere sashuis aan de Binnen-Nete, is het enige resterende gebouw van de tweede stadsomwalling. Het versterkte de stad en beschermde de mechaniek die de waterstand regelde. Een bezoek waard op 10 september!
Foto: Beeldbank Onroerend erfgoed
Huisjes gebouwd door het Sint-Antoniusgodshuis
Tegenover het begijnhof vind je vandaag vijf pittoreske witte huisjes, tussen 1763 en 1778 gebouwd door het Sint-Antoniusgodshuis. Deze huisjes met spiegelbeeldschema zijn typerend voor de 18de-eeuwse eenvoudige stadsarchitectuur. Stad en OCWM Lier participeren met deze woningen aan een project van de Vlaamse Overheid rond coöperatief wonen. Wil je meer weten over coöperatief wonen, heb je misschien interesse om ooit zelf te wonen in een erfgoedpand of ben je gewoon nieuwsgierig hoe het er vanbinnen uitzien? Spring dan zeker eens binnen!
Begijnhof
Het kan de Lierenaar en de aandachtige bezoeker niet ontgaan zijn: het begijnhof wordt grondig aangepakt dezer dagen. Deze restauratie zou tegen november 2024 zijn afgerond. Op Open Monumentendag is de restauratiewerf uitzonderlijk geopend. Let op: de plaatsen zijn zeer beperkt, een werfbezoek kan dus enkel op afspraak.
Hof van Santhoven
Teruggaand op een stadsresidentie uit de 15de eeuw, dateren de huidige gebouwen uit de 18de eeuw. Na aanvankelijk bewoning door voorname families, wordt het pand vervolgens een textielfabriek en een complex met arbeiderswoningen, om eind 19de eeuw het Sint-Gummaruscollege te huisvesten. Daarna wordt het gebouw nog gebruikt door de tekenacademie en de Kunsthumaniora. Vandaag wordt de site omgebouwd tot een residentieel complex met verschillende appartementen en woningen.
(Voormalige) Rijkswachtkazerne
In 1896 bouwde de Belgische staat hier een gloednieuwe rijkswachtkazerne. Later kwam er op hetzelfde perceel ook nog een politiekantoor. In 2015-2017 vormde de Lierse Maatschappij voor Huisvesting i.s.m. provincie Antwerpen de kazerne en het bijhorende koetshuis om tot een appartementsgebouw. Het politiekantoor werd gesloopt. Alle 26 woningen in het complex geven uit op een gemeenschappelijke binnentuin. Breng tijdens Open Monumentendag een bezoekje aan deze site!
Foto: Beeldbank Onroerend Erfgoed
Lierse Maatschappij voor Huisvesting
In 1878 werd hier een stedelijke meisjesschool gebouwd. Later vonden ook de openbare bibliotheek, het archief en de tekenschool hier hun plek. In het begin van deze eeuw werd, na een periode van leegstand, de stadsmeisjesschool gesloopt om plaats te maken voor sociale huisvesting. Enkel de vroegere turnzaal werd behouden, met daarin een “kantoordoos” met het hoofdkantoor van de Lierse Maatschappij voor Huisvesting, die je op 10 september kan bezoeken.
Vredeberg: klooster wordt schouwburg
Dit klooster uit de vroege 17de eeuw herbergde na 1797 vervolgens een katoenweverij, een armenschool en openbare vergader- en feestzalen, om rond 1860 definitief omgebouwd te worden tot schouwburg. In de podiumzaal en op de binnenplaats zie je nog duidelijk de structuur van de oud kerk, terwijl aan de buitenkant de barokke voorgevel bewaard bleef.
Constant – het Schaeckberd
Van lokale brouwerij naar Lierse stadskantoren en uiteindelijk een internationaal congrescentrum. Laat je verrassen door de metamorfose van dit historisch erfgoedpand het Schaeckberd.
Foto: Beeldbank Onroerend Erfgoed
Meer info over Open Monumentendag in Lier vind je hier.
Lille
Ontdek het hart en de ziel van de Zwarte Molen in Lille!
n 2016 schonk de huidige bewoonster de windmolen aan Stichting Kempens Landschap. Samen met de gemeente Lille zetten ze de schouders onder de herbestemming en openstelling van deze bijzondere erfgoedparel. De molen wordt klaargestoomd tot een erfgoedlogies, een plek te worden waar je kan onthaasten en genieten van de natuur.
Heemkundig lokaal ‘Norbert de Vrijter’ zet zijn deuren open!
Heemkundig lokaal ‘Norbert de Vrijter’ is een huis met geschiedenis. Het werd in 1902 gebouwd als gemeentehuis naar de plannen van provinciaal architect Taeymans. Na de fusie in 1977 werd het een politiebureel voor Lille. In 2003 werd het gebouw ter beschikking gesteld aan de Heemkundige Kring.
Voor Open Monumentendag stellen zij het gebouw exclusief open om de geheimen te ontdekken. Van een mooie raadzaal tot een kleine cel, je kan elke kamer ontdekken.
Foto: Beeldbank Onroerend Erfgoed
In Stormen Sterk
Van akker tot bakker legt het graan een hele weg af. Waarom dat nodig is en hoe dat in zijn werk gaat, laten de vrijwillige molenaars van In Stormen Sterk je beleven met al je zintuigen. Kom kijken, voelen, ruiken, horen, proeven en laat je onderdompelen in een oude maar boeiende wereld. Daarna smaken die boterham, die pistolet en dat stokbrood nog lekkerder!
Slagmolen Lille
Deze oliemolen wordt nog met hart en ziel door de molenaar gebruikt. De molen is enig in zijn soort en een uniek monument voor ons land. De smout die geproduceerd wordt, wordt gebruikt om smoutebollen mee te bakken!
Meer info over Open Monumentendag in Lille vind je hier.
Nijlen
Diamant in de Kempen
Het ambacht van de diamantbewerker staat de hele dag centraal, met doorlopend demonstraties van zowel het diamantslijpen als diamant snijden. Tijdens een rondleiding wordt het schitterende Kempens diamantverhaal verteld door onze gids. Er worden twee rondleidingen georganiseerd, om 10u30 en om 13u30. Let op: hiervoor moet je je wel inschrijven.
Meer info over Open Monumentendag in Nijlen vind je hier.
(©Kempens Diamantcentrum)
Putte
Openstelling nieuwe locatie academie
De Putse academie heeft een nieuwe stek gekregen. Het gebouw deed vroeger dienst als gemeentehuis, daarna als politiekantoor, en nog later als bibliotheek. Nu heeft de academie er hun nieuwe thuis gevonden. Tijdens Open Monumentendag is het gebouw vrij te bezoeken en kan je een rondleiding krijgen.
Wandel mee door de mooiste natuur
Natuurpunt De Putter voorziet een geleide wandeling door natuurpark De Hoge Beemortel. Ze geven ook meer uitleg over het historische gebouw dat zij als lokaal gebruiken.
Vers geperst
In het historische Prieeltje aan Heemmuseum Het Molenzijer zal een kleine kunstenaarsexpo opgesteld zijn met fascinerende werken. Onder de noemer ‘Vers Geperst’ stelt het Davidsfonds zijn nieuwe boekenpakket voor, en ook de gekende gereedschapsmarkt mag niet ontbreken.
Erfgoed en ambachten in de kijker
De heemkring zorgt, naast de opening van het museum, voor tal van demonstraties van oude ambachten. Je kan proeven van versgebakken brood en andere lekkernijen. Ook het Deposeum voor Lingerie en Ondergoed is geopend, evenals de cafetaria.
Monumentaal verhaal: kapellen
Ook dit jaar brengen Bonheiden, Duffel, Sint-Katelijne-Waver en Putte samen een brochure uit. Dit jaar staat het kapel-erfgoed van onze regio in de kijker. Naast de mooie infobrochure bieden we u een pakket met fietstochten langsheen kapelletjes aan.
Openstelling en rondleiding kerk Beerzel
De binnenrenovatie van de Sint-Remigiuskerk is afgerond. Met Open Monumentendag kan iedereen een kijkje komen nemen. Er zal ook een expo te zien zijn met waardevolle stukken. Enkele mensen van de parochie zullen aanwezig zijn voor tekst en uitleg.