Den Hopperd

Het ontstaan

Toen Bart Desaeger in 1996 begon met zijn brouwerij was hij de enige in de Kempen. Dertig jaar ambachtelijke productie later, brouwt hij nog steeds met veel goesting verder. Bart groeide op in Puurs en studeerde een brouwerijopleiding in Gent. Daarna werkte hij negen jaar lang in een melkerij, maar het begon toch te kriebelen om zelf bier te brouwen. In 1996 kocht hij enkele ketels over en begon te brouwen in de stal en schuur van zijn schoonouders in Ramsel. “Den Hopperd” was geboren.

In 1999 besloot Bart om voortaan zuiver biologisch te brouwen. Deze keuze maakte hij omdat hij mensen kende van de voormalige biomarkt in Heist-op-den-Berg, waar men enkel biologisch gebrouwen bier wilde tappen. Zo werd Den Hopperd de tweede brouwerij werd in heel België die biologisch bier produceerde; alleen brouwerij Dupont uit Henegouwen was hem voor. Het was voor Bart een kans om zich als kleine brouwer te specialiseren.

In deze beginperiode kon de smaak van het bier wel eens variëren. Het was toen niet zo vanzelfsprekend om alle ingrediënten en materialen te vinden. Aan graan geraken lukte wel, maar gist en hop waren een stuk moeilijker. Een brouwer moest in die periode eigenlijk maar zijn plan trekken. En biologisch bier brouwen vraagt om biologisch donkere mout, wat helemaal niet vlot te verkrijgen was. Omdat de brouwsels in de kleine brouwerij zo van smaak konden veranderen, besloot Bart om zijn bier “Kameleon” te noemen.

De Kameleon Tripel werd een echt succesproduct. Ondertussen heeft Den Hopperd vijf eigen bieren: een tripel, een saison, een blonde, een donkere en een amber. De drie lichte bieren zijn ook per vat verkrijgbaar. Daarnaast maakt Bart verschillende bieren in opdracht. Ondertussen is de smaak van de Kameleon wel steeds hetzelfde. Dankzij webshops is het nu veel eenvoudiger om exact dezelfde ingrediënten te verkrijgen. Bovendien zijn de ketels in zijn brouwzaal vernieuwd. Zo weet Bart telkens weer een kwalitatief product met dezelfde herkenbare smaak af te leveren.

Naast zijn bijberoep als huisbrouwer werkt Bart al zo’n 25 jaar deeltijds bij Duvel in het laboratorium. In deze job leerde hij al doende heel wat bij, terwijl zijn werkgevers ook heel wat hebben aan zijn persoonlijke expertise van bij Den Hopperd. Zo is Bart eigenlijk altijd met bier bezig.

Brouwproces

De basisconcepten die te pas komen bij het brouwen van een bier zijn overal hetzelfde. Wie onze eerdere blogpost over ‘t Hofbrouwerijke in Beerzel las, herinnert zich misschien nog iets over de verschillende stappen in het brouwproces. Hier wordt dan ook een deel van de tekst hernomen. Toch zijn er ook een aantal elementen uniek voor Den Hopperd, want iedere brouwer geeft zijn eigen toets aan het ambacht. Het brouwen van bier is dan ook een kunst op zichzelf.

Zoals velen al weten wordt bier gemaakt van verschillende granen zoals tarwe en gerst. Deze granen gaan in de mouterij, waar men ervoor dat het graan kiemt en wordt omgezet naar mout. Dit ‘mouten’ zorgt ervoor dat de enzymen in de gerst worden geactiveerd, die later suikers uit het graan zullen vrijmaken tijdens het brouwen.

De gemalen mout wordt vermengd met warm water in een proces genaamd maischen. Hierbij worden de enzymen in het mout geactiveerd, wat leidt tot de omzetting van zetmeel in suikers. Dit creëert een vloeistof die bekend staat als wort. In de brouwzaal van Den Hopperd is te zien hoe de gemalen mout van bovenaf wordt aangebracht.

Na het filtreren wordt het wort overgebracht naar een kookketel waar het gekookt wordt. Tijdens dit proces wordt hop toegevoegd, wat niet alleen smaak en aroma aan het bier geeft, maar ook fungeert als conserveermiddel en bijdraagt aan de bitterheid. Men voegt ook kruiden toe, afhankelijk van het type bier. Het koken helpt verder bij het steriliseren van het wort door eventuele ongewenste micro-organismen te doden. De oud-Vlaamse benaming van deze gekookte wort waar hop aan wordt toegevoegd is ‘hopperd’. Vandaar ook de naam van brouwerij “Den Hopperd”.

Nadat het wort is gekookt, wordt het afgekoeld tot de gewenste fermentatietemperatuur, hetzij met behulp van een warmtewisselaar, hetzij door blootstelling aan de omgevingstemperatuur. Zodra het wort is afgekoeld, wordt gist toegevoegd. De gist consumeert de suikers in het wort en produceert alcohol en koolstofdioxide als bijproducten. Dit fermentatieproces vindt plaats in fermentatietanks en kan enkele dagen tot enkele weken duren, afhankelijk van het type bier en de gewenste smaakprofielen. Bart heeft boven in zijn brouwzaal twee fermentatietanks. In de eerste tank laat hij het bier een week lang warm gisten, in de tweede een week lang koud uitklaren.

Na de primaire fermentatie kan het bier nog een tijdje rijpen om de smaken verder te ontwikkelen. Dit rijpingsproces kan plaatsvinden in dezelfde tank of in aparte vaten, afhankelijk van de brouwerij en het type bier. Zo hebben zure bieren bijvoorbeeld een ander rijpingsproces en moeten ze minstens één tot twee jaar rijpen in aparte vaten. De Kameleons worden in aparte tanks twee weken verder gerijpt.

Hoewel Den Hopperd ‘maar’ een thuisbrouwerij is, levert één brouwsel maar liefst 1400 liter bier op. Het bier wordt machinaal gebotteld, waarna nog suiker en gist wordt toegevoegd voor een ‘hergisting op fles’. Het brouwsel resulteert dan in zo’n 4000 tot 4500 flesjes Kameleon. Ongeveer zes weken na het bottelen, is het bier drinkbaar. Ten slotte zorgt Bart voor de juiste etiketten op de flesjes.

Het enige wat dan nog rest, maar zeker niet onbelangrijk is, is het reinigen. Bart heeft twee CIP-tanks waarmee hij een reinigingsoplossing opwarmt om de ketels met sproeibollen schoon te maken. Bovendien gebeurt alle opwarming bij Den Hopperd met stoom, wat uitstekend is voor het steriliseren.

Den Happerd

Bij brouwerij Den Hopperd is het altijd een sociale bedoening geweest. In de beginjaren stond er een toog tussen de brouwketels, ondertussen is er een apart café. Hier worden de vijf Kameleons aangeboden, met de drie blonde bieren van de tap. Elke zondagnamiddag ontvangen ze hun klanten in het café. Elke vrijdagavond verandert de zaak in een eetcafé, getiteld “Den Happerd”. Dit alles staat onder leiding van An Vandevelde, de vrouw van Bart.

En het is niet zomaar simpele kost in het eetcafé, want An bedient de klanten van allerlei wereldse gerechten. En natuurlijk kan ook het bier in de keuken niet ontbreken, zoals bij de varkenswangetjes die bereid wordt met een donkere Kameleon. Goed op voorhand reserveren is wel aangeraden, want het succes van het eetcafé is geen geheim.

Wie meer wil te weten komen over Den Hopperd en Den Happerd kan dit doen op www.denhopperd.be op hun Facebookpagina’s: hier en hier. Je vindt Den Hopperd en Den Happerd in Netestraat 41 in Westmeerbeek.